مراقبت‌های دوران شیردهی؛ باید و نباید‌های تغذیه مادران

شیردهی یک فرآیند طبیعی است که باید تجربه خوبی برای شما و کودکتان باشد. به طور کلی شیردهی به پیوند عمیق‌تر مادر و نوزاد کمک می‌کند. شیر مادر تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک در حال رشد را دارد. با این حال، کمی تمرین و حوصله لازم است تا شیردهی را به درستی انجام بدهید. به یاد داشته باشید با  در نظر گیری مراقبت‌های دوران شیردهی، می‌توانید تجربه خوشایندی از این دوران به دست آورید.

مراقبت‌های عملی دوران شیردهی

• قبل از هر بار شیردهی، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. شما فقط باید سینه‌ها و نوک سینه‌های خود را با دست‌های تمیز لمس کنید.
• هر روز یک سوتین تمیز بپوشید. سوتین‌های مخصوص شیردهی معمولاً ساده‌ترین استفاده در دوران شیردهی دارند. سوتین‌های نخی نیز بهتر نفس می‌کشند و اجازه می‌دهند هوا در گردش باشد.
• ااز صابون یا شامپو برای شستشوی نوک پستان خودداری کنید. نوک سینه‌های خود را فقط با آب بشویید زیرا صابون‌ها می‌توانند روغن طبیعی ترشح شده از سینه‌ی شما را از بین ببرند. این روغن کاری از خشک شدن و ترک خوردن نوک سینه‌های شما در حین شیردهی جلوگیری می‌کند.
• بعد از هر بار شیردهی، چند قطره شیر مادر را روی نوک سینه خود بریزید. این  کار به مرطوب کردن نوک سینه و مبارزه با عفونت‌های احتمالی کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید : تغذیه در دوران شیردهی؛ نکات مهم + غذاهای ممنوعه

درد نوک سینه بعد از شیردهی

شیردهی نباید درد داشته باشد، بنابراین اگر بعد از شیر خوردن کودکتان، متوجه شدید که یک یا هر دو نوک سینه شما درد می‌کند، این نشانه آن است که ممکن است دهان نوزاد شما به درستی با نوک سینه چفت نشده است. این موضوع شایع‌ترین علت درد نوک پستان در دوران شیردهی است. ممکن است مجبور شوید در حالی که کودک خود را در آغوش گرفته‌اید، چند حالت مختلف را امتحان کرده تا موقعیت صحیح را پیدا بکنید. از دیگر عواملی که می‌تواند موجب دردناک شدن نوک سینه مادر بعد از شیردهی شود، به شرح زیر بوده که نیاز به مراقبت‌های شیردهی ویژه دارد.

• عفونت نوک سینه
• بیماری‌های پوستی، مانند اگزما، درماتیت، یا پسوریازیس می‌تواند باعث درد نوک پستان در حین شیردهی شود.
• وازواسپاسم که مربوط سفت شدن رگ‌های خونی اطراف نوک سینه است.
• بسته شدن یکی از مجراهای سینه که موجب ایجاد توده سفت در سینه می‌شود.

مراقبت‌های دوران شیردهی؛ درد نوک سینه بعد شیردهی

• پس از شیردهی، نوک سینه‌های خود را پاک نکنید. پس از هر بار تغذیه نوزاد، اجازه دهید نوک سینه‌ها به مدت 10 تا 15 دقیقه به طور طبیعی در هوا خشک شوند.
• از داروهای بدون نسخه برای کمک به کاهش درد استفاده بکنید، مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
• شیر سینه‌ی خود را با فشار کم پمپ کنید که می‌تواند به بهبود درد نوک سینه‌ها کمک کند.
• لانولین 100% خالص را بعد از تغذیه با یک سواب پنبه ای بر روی نوک سینه‌های خود بمالید.
• اجازه دهید نوزاد شما تا زمانی که نیاز دارد، شیر بخورد. یک باور رایج این است که شیر دادن در زمان کوتاه، می‌تواند از درد نوک سینه جلوگیری کند، اما این کار نادرست در هنگام شیردهی است.

مراقبت‌های تغذیه‌ای دوران شیردهی

یکی از مراقبت‌های دوران شیردهی تمرکز بر مصرف مواد غذایی سالم است. در واقع شما باید روی انتخاب‌های غذایی برای کمک به تولید شیر بیشتر توجه داشته باشید. غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت بدون چربی، تخم مرغ، لبنیات، لوبیا، عدس و غذاهای دریایی کم جیوه را انتخاب کنید. انواع غلات کامل و همچنین میوه‌ها و سبزیجات نیز برای تغذیه دوران شیردهی ضروری هستند.

املاح و ویتامین‌های مورد نیاز در دوران شیردهی

• آهن: در این دوران منابع خوب آهن عبارتند از عدس، غلات غنی شده، سبزیجات سبز برگ، نخود فرنگی و میوه‌ای خشک مانند کشمش، برگه زردآلو، مویز و آلو خشک. برای کمک به جذب آهن بدنتان، غذاهای غنی از آهن را همراه با غذاهای سرشار از ویتامین C مانند مرکبات بخورید.
• پروتئین: منابع گیاهی مانند محصولات سویا، حبوبات، عدس، آجیل، دانه‌ها و غلات کامل چون جو دوسر را در نظر بگیرید. تخم مرغ و لبنیات و گوشت‌ها گزینه‌های دیگری برای دریافت پروتئین در دروان شیردهی هستند.
• کلسیم: منابع خوب کلسیم شامل محصولات لبنی و سبزیجات سبز تیره هستند. به یاد داشته باشید، کلسیم یک ماده معدنی ضروری برای رشد بهتر استخوان‌ها و دندان‌های کودک شما است. از طرفی یکی از املاح بسیار ضروری برای پیشگیری از پوکی استخوان، مشکلات پوستی و حتی هورمونی در بدنتان خواهد بود.
• ویتامین D: اگر به اندازه کافی غذاهای غنی شده با ویتامین D – مانند شیر گاو و برخی غلات – نمی خورید و در معرض نور خورشید قرار نمی گیرید، ممکن است به مکمل‌های ویتامین D نیاز داشته باشید. کودک شما برای جذب کلسیم و فسفر به ویتامین D نیاز دارد. کمبود ویتامین D می‌تواند باعث راشیتیسم، نرم شدن و ضعیف شدن استخوان‌های نوزاد شود.

بیشتر بخوانید: جو دوسر و شیردهی مادران؛ روش مصرف صحیح و بررسی تاثیر بر لاغری مادر

مواد غذایی که شیر مادران را افزایش می‌دهند؟

• نوشیدن آب کافی: زمانی که تشنه هستید، آب بنوشید و اگر ادرارتان زرد تیره به نظر می‌رسد، بیشتر آب مصرف بکنید. بهتر است هر بار که شیر می‌دهید یک لیوان آب یا نوشیدنی دیگری بنوشید. با این حال مراقب آب میوه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین باشید. قند بیش از حد می‌تواند به افزایش وزن شما منجر بشود.
• دانه‌های روغنی: انواع دانه‌های روغنی چون کنجد، بادام، گردو و سیاه دانه برای افزایش شیر مادران، تاثیر بسزایی دارند. این دانه‌های سرشار از کلسیم و اسید‌های چرب چون امگا ۳ و امگا ۶ هستند که به افزایش شیر مادر کمک می‌کنند.
• انواع میوه: میوه‌هایی چون زرد‌آلو، موز، پاپایا، هندوانه، انجیر، آوواکادو و خرما دارای کلسیم هستند که می‌توانند شیر مادران را افزایش بدهند. هم چنین انواع این میوه‌ها دارای مقادیر بالایی از ویتامین‌هایی با خاصیت آنتی اکسیدانی هستند که مصرف آن‌ها در طی دوران شیردهی برای سلامت هر چه بیشتر نوزاد و خود مادر بسیار توصیه می‌شود.
• سبزیجات برگ تیره: اسفناج، ریحان و شنبلیله از جمله سبزیجاتی هستند که غنی از آهن، کلسیم و اسید فولیک خواهند بود که در افزایش شیر مادران نقش موثر دارند.
• انواع دمنوش‌های گیاهی: دمنوش رازیانه، شنبلیله، خار مریم و بابونه با ایجاد تعادل هورمونی در بدن مادر، می توانند به افزایش شیر آن‌ها کمک بکنند. دقت داشته باشید، مصرف بیش از یک فنجان از دمنوش‌هایی با خاصیت دارویی در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
• شیر: شیر سرشار از کلسیم بوده که برای افزایش شیر مادران شیرده یک گزینه مناسب است. بهتر است روزانه دو لیوان شیر در دوران شیر دهی مصرف کنید.

نکته: از نوشیدن بیش از 2 تا 3 فنجان نوشیدنی‌های کافئین دار در روز خودداری کنید. کافئین موجود در شیر مادر ممکن است کودک شما را از لحاظ روانی تحریک کرده یا در خواب کودک شما اختلال ایجاد بکند.

فواید جو دوسر و گرانولا برای مادران شیرده

مصرف مواد غذایی سالم یکی از اصل‌های مهم در مراقبت‌های دوران شیردهی است. در این دوران، طبیعتا به انرژی بیشتری احتیاج دارید و احتمالا در طول روز بیشتر احساس گرسنگی می‌کنید. مصرف فرآوری‌هایی از جو دوسر همچون گرانولا که سرشار از پروتئین، ویتامین‌های گروه B، کلسیم، آهن، سدیم، پتاسیم و…است، می‌تواند علاوه بر افزایش شیر مادران در افزایش انرژی آن‌ها نیز کمک کننده باشد. همچنین گرانولا سرشار از فیبر بوده که باعث می‌شود از ایجاد اشتهای کاذب جلوگیری کرده و در نتیجه در زمان شیردهی به وزن ایده‌آل خود دست یابید. از این فراوری حاصل از جو دوسر که شامل دیگر مواد طبیعی و سالم(خشکبار، عسل، روغن گیاهی و…) بوده، می‌توانید در طول شیردهی  به عنوان وعده‌ی صبحانه یا در میان‌وعده‌ها استفاده بکنید.

سوالات متداول